Dr Hans Lukaschek / Archiwum
Dr Hans Lukaschek / Archiwum

 

Dr Hans Lukaschek, burmistrz Rybnika, a potem landrat rybnicki, był związany z Kręgiem z Krzyżowej, a po wojnie został ministrem w rządzie kanclerza Konrada Adenauera.


W lipcu minęło dokładnie 70 lat od nieudanego zamachu na Hitlera pod Kętrzynem. Przeprowadziła go grupa oficerów związanych m.in. ze słynnym Kręgiem z Krzyżowej. Najstarszym i zarazem najbardziej doświadczonym członkiem tego kręgu był dr Hans Lukaschek, burmistrz Rybnika w latach 1916-1918, landrat (starosta) powiatu rybnickiego w latach 1918-1919, a po drugiej wojnie światowej – minister w pierwszym gabinecie Konrada Adenauera w Berlinie.
– Hans Lukaschek znał dobrze nasz region, bo jego rodzina pochodziła z Bełku – mówi Paweł Polok, regionalista i twórca telewizyjnego programu "Tajemnice Śląska". Autorzy niemieckich opracowań ubolewają, że burmistrz Rybnika, znakomity doktor prawa administracyjnego i polityk, którego działalność pozostawiła trwały ślad w dziejach XX wieku, w Polsce jest postacią tak mało znaną. W 30. rocznicę jego śmierci, 26 stycznia 1990 roku, kanclerz Helmut Kohl odsłonił tablicę upamiętniającą Hansa Lukaschka jako współtwórcę Republiki Federalnej Niemiec.
– Jako burmistrz Rybnika, jako starosta rybnicki, a potem ostatni prezydent pruskiej rejencji śląskiej, wyróżniał się jako doskonały, obdarzony niezwykłą odwagą administrator. W czasach potężnego konfliktu polsko-niemieckiego na Górnym Śląsku, w okresie plebiscytowym, działał roztropnie i rozważnie, kierując się katolickimi zasadami. Okazał się niemieckim Ślązakiem i niemieckim patriotą, nie był jednak nastawiony przeciwko Polsce – piszą o nim niemieckie źródła. Z powodu proniemieckiej postawy został niemal zupełnie zapomniany w Rybniku, a szkoda, bo potem był przecież jednym z członków słynnego Kręgu z Krzyżowej, zagorzałym przeciwnikiem najpierw Hitlera, a następnie komunistycznej dyktatury w sowieckiej strefie okupacyjnej.
Hans Lukaschek urodził się 22 maja 1885 roku we Wrocławiu, w rodzinie nauczycielskiej. Jego ojciec pochodził z Górnego Śląska, był dyrektorem jednej ze szkół. Hans Lukaschek studiował prawo we Wrocławiu, pracował początkowo w ministerstwie sprawiedliwości w Berlinie. Ożenił się z wrocławianką Magdaleną König. Małżeństwo było jednak bezdzietne. Niemal od samego początku związał się z polityką. Przez ponad 20 lat działał w katolickiej Partii Centrum. I właśnie jako kandydat z ramienia tej partii, a zarazem zwolennik autonomii Śląska w granicach Niemiec, 10 maja 1916 roku został burmistrzem Rybnika na uprzemysłowionym Górnym Śląsku. 9 listopada 1918 roku objął tymczasowo funkcję landrata powiatu rybnickiego, zaś od 3 lutego 1919 roku sprawował ją już oficjalnie. Jednak już pod koniec 1919 roku zrezygnował z urzędu i całkowicie zaangażował się w kampanię plebiscytową na Górnym Śląsku, opowiadając się zdecydowanie po stronie Niemiec. Uczestniczył także jako ekspert niemieckiej delegacji w konferencji pokojowej w Paryżu.
W 1927 roku został prezydentem Hindenburga (Zabrza), a potem prezydentem (ostatnim) niemieckiej prowincji górnośląskiej. Od samego początku nie podobał się narodowym socjalistom z powodu swoich antynazistowskich, a zarazem prożydowskich poglądów. Po przejściu na emeryturę w 1933 roku, pracował jako adwokat we Wrocławiu. Związał się z Helmutem Jamesem von Moltke, dołączył do Kręgu z Krzyżowej (Kreisauer Kreis) i w jego ramach przygotowywał zręby demokratycznych Niemiec po upadku nazistów, bo w tych założeniach druga wojna światowa musiała zakończyć się klęską Hitlera.
Część krzyżowian poparła jednak zamach na wodza III Rzeszy, który miał miejsce 20 lipca 1944 roku pod Kętrzynem i niestety się nie udał (jak wiadomo, ładunek wybuchowy podłożył pułkownik Claus von Stauffenberg, który już nazajutrz stanął za to przed plutonem egzekucyjnym), a Hans Lukaschek wraz z tysiącami innych podejrzanych o udział w spisku został aresztowany, osadzony najpierw w berlińskim więzieniu, a następnie w obozie koncentracyjnym w Ravensbrück. Przed sądem stanął 22 lutego 1945 roku. Został uniewinniony. Po wojnie wszedł w skład pierwszego rządu Republiki Federalnej Niemiec. Był ministrem ds. wypędzonych i przesiedleńców. Zmarł 26 stycznia 1960 roku w Fryburgu Bryzgowijskim.
W Polsce działalność dr. Hansa Lukaschka wywołuje nieraz burzliwe dyskusje, o ile w ogóle jest wspominana. Biografia tego śląskiego prawnika i polityka z pewnością wymagałaby nowego spojrzenia i nowych opracowań. W Niemczech były burmistrz Rybnika i członek rządu Adenauera doczekał się podziękowań, głównie od polityków CDU. Był współzałożycielem tej partii. 

1

Komentarze

  • ...bert. nasza historia 07 października 2014 20:37Temat znam pobieżnie, głównie z opowiadań Ojca. Nie będę więc komentował, ale dziękuję za artykuł.

Dodaj komentarz