Kozie Grki droga z Chwałowic do Rybnika / Muzeum Rybnik
Kozie Grki droga z Chwałowic do Rybnika / Muzeum Rybnik


Wiele miejscowości, które później stały się częścią dużego Rybnika, dłużej lub krócej należało do szlachty. Dotychczasowe badania na ów temat były raczej wybiórcze. Znacznie więcej dowiemy się z powstającej w rybnickim muzeum monografii miasta, która ukaże się w drugiej połowie roku.
Dr Bogdan Kloch, dyrektor placówki, zdradził już rąbka tajemnicy. Omówił na jednym z wykładów w ramach projektu „Historia magistra vitae est?” (historia jest nauczycielką życia) temat szlacheckich właścicieli. To efekt drobiazgowej kwerendy w archiwach śląskich i zagranicznych. Ponieważ jest to ogrom wiedzy, skupił się na okresie od pierwszej połowy XVI wieku (1532 śmierć księcia Jana II Dobrego i przejście naszego regionu w bezpośrednie władanie królów czeskich) do pierwszej połowy XVIII stulecia, czyli wybuchu w 1740 r. pierwszej wojny śląskiej, która faktycznie kończyła nasze związki z Koroną Czeską i rządami habsburskimi.
Historycznymi obszarami wiejskimi, w tym folwarkami, na obszarze współczesnego miasta Rybnika były wówczas: Boguszowice, Chwałęcice (wraz z przysiółkami – młynami), Chwałowice, Golejów z przysiółkami, Gotartowice, Kamień, Kłokocin, Ligota z przysiółkami, Łony, Niedobczyce, Niewiadom, Ochojec, Orzepowice z Wawokiem, Paruszowiec, Popielów, Radziejów, Smolna, Stodoły z przysiółkami, Wielopole z przysiółkami, Zamysłów i Zebrzydowice. Miejscowości te stanowiły we wspomnianym okresie własność trojakiego rodzaju. Część należała do państwa rybnickiego (Herrschaft Rybnik), które nigdy nie było stanowym, tak jak pszczyńskie. - Najbardziej jego znanym właścicielem był chyba hrabia Karol Gabriel Wengierski, który toczył ostry spór z mieszczanami – zaznacza dyrektor. Jak dodaje, podrybnickie wsie były również dobrami rycerskimi, we władaniu szlachty, oraz kościelnymi. Te drugie należały do Opactwa Wniebowzięcia Panny Marii w Rudach (Wielkie Rudy – Gross Rauden) oraz proboszczów rybnickiej parafii Wniebowzięcia Panny Marii, rezydujących w kościele na tzw. Górce.
Sprawdźmy, kiedy poszczególne miejscowości utraciły status osady rycerskiej do 1740 r, czyli końca przynależności górnego śląska do monarchii austriackiej. Boguszowice w 1725 r. stały się trwałą własnością państwa rybnickiego. Chwałęcice stanowiły trwałą własność cysterską od prawdopodobnie końca XVI stulecia do czasów pruskich, wcześniej zapewne były dzierżawione przez klasztor. Chwałowice przestały należeć do szlachty w 1716 r., Golejów – 1712, Gotartowice – 1724, Kłokocin prawdopodobnie do 1724, Ligota z Paeuszowcem – 1724, Kamień, Niewiadom, Popielów, Radziejów, Stodoły i Zebrzydowice - do czasów pruskich. Zamysłów do pierwszej połowy XVI w był dzierżawiony przez szlachtę. W kolejnych numerach dodatku „Historia” zajmiemy się poszczególnymi osadami, dziś dzielnicami wielkiego Rybnika. Według dr. Klocha, nie jest to określenie „na wyrost”. Odnajduje on tu podobieństwo do wielkich Katowic, na które złożyło się dużo samodzielnych niegdyś miejscowości.

 

 

1532 – data śmierci księcia Jana I Dobrego i przejścia naszego regionu we władanie królów czeskich

 

Komentarze

Dodaj komentarz